Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’un ziyaret ettiği Pasifik Okyanusu’nun güneydoğusunda yer alan ülkenin özerk bölgesi Yeni Kaledonya adası, bağımsızlık taleplerinin sık sık ruhsatlandırılması nedeniyle Paris yönetiminin yumuşak karnı olarak biliniyor.
Göreve gelmesinden bu yana 5 yıl sonra ikinci ziyaretini burada yapan Macron, yaklaşık 300 bin kişinin yaşadığı ve yerli halkın yurdu olarak bilinen ve buradaki en yoğun nüfusa sahip Kanaklar yurdu olarak bilinen adada dün başlattığı resmi temaslarını 26 Temmuz’a kadar sürdürecek.
Elysee Sarayı’ndan yapılan açıklamaya göre Macron, Fransa’dan bağımsızlık için birçok referandumun yapıldığı adada farklı siyasi partilerin yanı sıra bağımsızlık yanlıları ve Fransız destekçileriyle de görüşmelerde bulunacak.
Adanın “tartışmalı geleceği”
İç işlerinde özerk olan ve başkenti Noumea olan Yeni Kaledonya, dışişlerinde Fransız Anayasasına göre yönetilmektedir.
Fransa’nın 1853’te ilhak ettiği ve 1946’ya kadar sömürge bölgesi olarak yönettiği ada, 2003 yılına kadar Fransız Denizaşırı Toprakları Topluluğu’na dahil edildi.
Yeni Kaledonya, 2003 yılında yapılan anayasa değişikliği sonucunda Fransa’nın özerk bölgesi haline geldi.
2018, 2020 ve 2021 yıllarında toplam 3 kez bağımsızlık referandumları yapılmasına rağmen, bağımsızlık yanlılarının oyları yüzde 50’yi geçmediği için sandık hep “hayır” oyu verdi.
Ancak son bağımsızlık referandumundan kısa bir süre sonra Yeni Kaledonya’daki siyasi aktörler arasındaki diyalog kesilince Ada’nın geleceği yeniden tartışma konusu oldu.
Ülkenin bağımsızlığını savunan Kanak Sosyalist Ulusal Kurtuluş Cephesi (FLNKS), referandumlara Fransa etkisi yarattığı ve bağımsız bir biçimde yapılmadığı gerekçesiyle karşı çıkıyor.
Son referandumu boykot ederek sandık başına gitmeme kararı alan FLNKS, Kovid-19 salgınının etkisinden uzak bir tarihte referandum yapılması için çaba sarf etti.
Kanaklar, 2021 referandumunun yeniden planlanması için Uluslararası Adalet Divanı’na da başvurdu.
İçişleri Bakanı Gerald Darmanin, adadaki nüfuzunu korumak için son dönemde üç ziyarette bulunarak bağımsızlık yanlıları ile iktidar yanlılarını masaya oturttu ancak bunu başaramadı.
Fransa için nikel kaynağı
Dünya nikel rezervlerinin yüzde 10’undan fazlasını barındıran ada, Fransa’nın Hint-Pasifik’te Çin ile rekabet halinde olması nedeniyle siyasi konumu kadar yer altı kaynakları açısından da önem taşıyor.
Kanaklar’ın Çin ile ticari bağlarını geliştirme arzusu karşısında Fransa, 2015 yılında nikel madeninin Pekin’e devrine ipotek koymak istedi.
Fransa, Çin’e yer açmamak için son 6 yılda Ada’ya yaklaşık 2 milyar avroluk krediyi bedava bıraktı.
Tartışmalı son referandum
Yeni Kaledonya halkı, “Fransa’nın bir parçası olmak veya bağımsız bir ülke olmak” arasında seçim yapmak için 2021’de sandık başına gitti.
Seçmenlerin yüzde 96,49’unun bağımsızlığa “hayır” dediği referandumda katılım oranı rekor düşüşle yüzde 43,90 olarak kaydedildi.
Bu oranın düşmesinde 18 bin 576 kilometrekarelik alana sahip Yeni Kaledonya’da nüfusun yüzde 44’ünü oluşturan Kanaklar’ın seçim boykotu etkili oldu.
